دیسک کمر چیست؟

ستون فقرات از استخوان‌هایی که مهره نامیده می‌شود تشکیل شده است که نخاع و ریشه‌های عصب را در بر گرفته و از آنها محافظت می‌کند. مهره‌ها به وسیله دیسک‌های بین مهره‌ای از هم جدا شده‌اند. دیسک بین مهره‌ای مانند بالشت که ضربه را جذب می‌کند عمل کرده و باعث افزایش انعطاف پذیری ستون فقرات می‌شود. این دیسک‌ها از ژل‌های نرم (نوکلئوس پولپوزوس) که با حلقه سخت‌تری از غصروف فیبروزی (آنولوس فیبروز) احاطه شده‌اند تشکیل شده است.

فتق دیسک زمانی اتفاق می افتد که نوکلئوس پولپوزیس که نرم است برآمدگی پیدا کرده و به کانال نخاع نفوذ می‌کند. این برآمدگی معمولاً به عنوان دیسک برآمده یا دیسک پاره شده شناخته می‌شود و عارضه‌ای است که می‌تواند ریشه عصب را فشرده ساخته و به آن آسیب برساند.

بیشتر دیسک‌های کمر بین چهارمین و پنجمین مهره کمری یا بین مهره پنجم کمر و استخوان خاجی اتفاق می افتد. فتق دیسک گردن غالباً بین مهره پنجم و مهره ششم گردن یا بین مهره ششم و هفتم مهره‌های گردن به وجود می‌آید.

مشکلات دیسک کمر چگونه و به چه علتی بروز می‌کنند؟

در سنین بزرگسالی دیسک بین مهره‌ها در فرایندی که به آن دیژنراسیون دیسک گفته می‌شود رو به زوال می‌رود و باعث باریک شدن فضای بین مهره‌ها شده و احتمال فتق دیسک افزایش می‌یابد. برخی از عواملی که باعث به وجود آمدن فتق دیسک می‌شوند عبارتند از:

•     آسیب دیدگی کمر یا گردن
•     کشیدگی
•     بلند کردن اشیا به طرز غلط
•     چاقی و اضافه وزن
•     استعمال دخانیات

دیسک کمر خفیف

دیسک کمر خفیف با پارگی آنولار آغاز می‌شود. در این مرحله دیسک کمر سالم است و فقط یک ترک جزئی در لایه بیرونی سخت وجود دارد. هنگامی‌که دیسک کمر شدیدتر می‌شود فرد به مرحله پرولاپس دیسک واردشده است: در این حالت هسته پالپوس که دیسک بین مهره‌ای است و از مواد ژل‌مانند تشکیل ‌شده است از موقعیت طبیعی خود خارج می‌شود، اما هنوز به لایه بیرونی متصل است. در این شرایط فیزیوتراپی ستون فقرات به کنترل درد  دیسک‌های کمر خفیف کمک می‌کند. داروهای ضدالتهاب (NSAIDS) مانند آسپیرین، ایبوپروفن یا ناپروکسن می‌توانند برای کنترل درد دیسک کمر خفیف استفاده شوند.

دیسک کمر شدید

بیرون‌زدگی دیسک مرحله اول دیسک کمر شدید است: در این مرحله هسته نرم در لایه بیرونی سخت، که پوششی قوی است که قسمت خارج از دیسک بین مهره را تشکیل می‌دهد و از مواد نرم که در مرکز دیسک وجود دارد محافظت می‌کند، شکسته است. هنگامی‌که دیسک کمر شدیدتر می‌شود، مرحله جداسازی دیسک شروع می‌شود، در این مرحله مواد داخلی دیسک بین مهره‌ای (هسته پالپوس) از طریق یک پارگی در دیواره بیرونی دیسک نشت می‌کنند و از دیسک جدا می‌شوند. در بیمارانی از درد ناشی از بیماری دیسک کمر شدید رنج می‌برند، عمل جراحي لازم است.
علائم

شدت ناراحتی ممکن است خفیف، شدید و ناتوان‌کننده باشد. معمولاً علائم ناشی از فتق دیسک کمر با فرایند بیرون زدگی ریشه‌های عصب از سطح ستون فقرات در یک طرف بدن دیده می‌شوند.

آسیب دیدگی ریشه عصب (رادیکولوپاتی) باعث ایجاد درد، بیحسی و ضعف در نواحی که مقصد عصب‌ها است می‌شود.

علائم فتق دیسک عبارتند از:

•     درد در قسمت تحتانی کمر
•     کشیدگی درد از باسن به سمت ساق پا (که به ان سیاتیک گفته می‌شود زیر درد در عصب سیاتیک به سمت پایین جابجا می‌شود)
•     مور مور شدن و بیحسی باسن یا ساق پا (پارستزیا)
•     ضعف در یک یا هر دو پا
•     از دست دادن کنترل روده و مثانه